Geschiedenis van escape rooms

Eind 2015 opende Xcape Logix Escape Room  haar deuren in Nijmegen. Daarmee is Nijmegen weer een escape room rijker. Maar het fenomeen escape rooms is natuurlijk al veel eerder bekend. Wanneer en waar de eerste escape room werd geopend? Daar zijn de mensen er nog niet over eens. Wel weten we dat de geschiedenis van escape rooms terug gaat naar het vorige decenium.

Sommige “bronnen” zeggen dat de eerste escape room in Silicon Valley (2006) werd geopend door computer programmeurs. Deze eerste escape room, “origin” genaamd, zal gebaseerd zijn op de misdaad romans van de Britse schrijfster Agatha Christie. Andere bronnen vertellen weer dat de eerste escape room in Japan werd gebouwd. Omdat de documentaties voor de eerste claim niet meer te achterhalen zijn, gaan we mee met de theorie dat escape rooms hun oorsprong vinden in Japan.

De eerste escape room

In het jaar 2007 bouwde het bedrijf SCRAP Entertainment Inc. ‘s werelds eerste escape room in Japan. Deze escape room, met de naam ‘Real Escape Game’ is geinspireerd door een computer spelletje in de “point-and-click” genre: “Crimson Room” van bedenker Toshimitsu Takagi. Bij dit virtuele spel moet de speler proberen om uit een gesloten ruimte te komen, gebruik makend van verschillende voorwerpen in deze ruimte.

In navolging van Japan werden er ook in andere delen van de wereld escape rooms gebouwd. In de periode 2011-2013 verspreidde het fenomeen escape rooms zich razend snel. Eerst in andere landen van Azië (China, Singapore), daarna ook in Europa (Hongarije) en Amerika.

Escape rooms in Europa

In 2011 bouwde een Hongaar met een voorliefde voor het puzzelspel een eerste escape room in Boedapest. Deze was zo succesvol dat er binnen de kortste tijd tientallen bij kwamen. Binnen Europa is Hongarije daarmee werkelijk een bakermat voor escape rooms. Nederland maakte voor het eerst kennis met het fenomeen in het jaar 2013, toen de eerste escape room (Bunschoten) werd geopend. Sindsdien zijn er vele rooms bij gekomen. Vandaag de dag zijn escape rooms eigenlijk niet meer weg te denken uit het gamelandschap. Van Nijmegen tot letterlijk Tokio: een escape room vind je werkelijk overal.

Escape rooms en inspiratiebronnen

De eerste escape rooms waren vooral vochtige donkere kelders met rommel, om zo een levensechte ‘opsluit-ervaring’ na te bootsen. Tegenwoordig zijn de escape rooms veel moderner ingericht en zijn de thema’s veel diverser. En het “spelletje” blijft zich steeds ontwikkelen. Ook worden de makers steeds creatiever met verhaallijnen, attributen en puzzels.

In de zoektocht naar vernieuwingen laat men zich veelal inspireren door verschillende interactieve media zoals bv “live action role playing games”, “point-and-click games”, “haunted houses” , “puzzel en treasure hunts” en “reality game shows en films”.

Live action role playing games

Begin jaren tachtig groeide onder de gamers de behoefte om hun favoriete bordspellen (e.g. Dungeons & Dragons) intenser te spelen. Ze wilden hun eigen karakter realistischer maken. Het moet meer zijn dan alleen een pion op het bord. In 1980 waren er organisaties die game settings opbouwden en de gamers de mogelijkheid gaven om zichzelf in kostuums te hijsen en te kleden naar hun favoriete karakters: gewapend met piepschuime wapens en om zo real life in combat te gaan. Sommige settings van toen leken al heel erg op de escape rooms die wij tegenwoordig kennen. Spelers werden opgesloten in een kooi gemaakt van houten planken en moesten puzzels oplossen om te ontsnappen.

Point-and-click games

In 1980 waren de twee-dimensionale computerspelletjes razend populair. In deze games moest de speler de omgeving verkennen, schatten zoeken en puzzels oplossen. Deze spelletjes werden toen gespeeld door commando’s in de computer te typen. Het was allemaal text-based. Later werd de muis gebruikelijk bij de computer en dat leidde tot de point-and-click games. De games werden steeds beter en mooier en de puzzels werden steeds uitdagender. Tegenwoordig zijn er veel escape-the-room games, waarin de speler vastzit in een kamer, items moet zoeken en puzzels moet oplossen om te kunnen ontsnappen. Sommige makers van de huidige escape rooms zijn geinspireerd door deze virtuele games.

Haunted houses

Andere makers van meer recente escape rooms zijn weer geinspireerd door een wat macabere vorm van media: de haunted houses. Deze vorm van entertainment is al meer dan een eeuw oud. Bij dit spel concept worden groepen spelers in een gebouw van ruimte naar ruimte begeleid. In de ruimte lopen acteurs rond, verkleed als zombies of andere gedrochten, die deel uitmaken van het spel. Terwijl de spelers druk bezig zijn de monsters te ontwijken, moeten ondertussen ook puzzels en mysteries opgelost worden. Omstreeks 1915 werd de eerste haunted house in Engeland geopend en vandaag de dag zijn er 3500-5000 haunted house attracties in Amerika te tellen. 

Puzzel en treasure hunts

Bij een puzzel hunt werken deelnemers in teams om een serie van puzzels op te lossen. Het zijn veelal denk puzzels op papier of tegenwoordig gedigitaliseerd. De oplossing van de ene puzzel is uitgangspunt voor een volgende puzzel, met een meta-puzzel als einddoel. Bekende puzzel hunt competities zijn o.a. de MIT Mystery Hunt en de Great Puzzle Pursuit.

Een ander activiteit die nauw verwant is aan puzzel hunts is de treasure hunt. Bij een treasure hunt moet men aanwijzingen opvolgen om zo een schat te vinden. De moderne variant maakt gebruik van mobiele telefoons en gps coordinaten. De deelnemer wordt van locatie naar locatie gedirigeerd. Op elke nieuwe locatie moet er een puzzel opgelost worden, waarna men de coordinaten voor de volgende locatie krijgt. Het einddoel van de treasure hunt is het vinden van een schat.

De puzzels in escape rooms zijn vaak gebaseerd op het idee van puzzel hunts. Met het verschil dat de puzzels makkelijker zijn (moet in kortere tijd oplosbaar zijn) en met meer nadruk op fysieke puzzels.

Reality game shows en films

De ouderen onder ons kennen het programma Fort Boyard vast en zeker nog wel. De game show waar deelnemers opdrachten in cellen moesten uitvoeren en sleutels konden bemachtigen. Een ander in Nederland minder bekende show in dezelfde genre is Crystal Maze, waar kandidaten opdrachten moesten uitvoeren om zo kristallen te verdienen. Deze en andere reality game shows, waar het eveneens belangrijk was om samen te werken, waren een soort van voorloper van de escape room en hebben menigeen maker geinspireerd.

Naast de reality game shows zijn er natuurlijk ook talloze films die als inspiratiebron dienden. Denk hierbij aan “duistere” films zoals Saw en Cube, maar ook avonturen films als Indiana Jones en the Mummy.

Benieuwd naar de inspiratiebronnen van Xcape Logix Escape Room Nijmegen? Klik hier om te lezen waar onze thema’s over gaan.